فرارو به نقل از ال پائیس: تنهایی برای سلامتی مضر است. ممکن است جلب‌توجه نکند، اما کارشناسان می‌گویند می‌تواند به‌اندازه سیگار کشیدن، چاقی یا آلودگی محیط‌زیست بد باشد. فاکوندو مانس» عصب شناس آرژانتینی از آن تحت عنوان زنگ هشدار بیولوژیکی که به ما یادآوری می‌کند موجوداتی اجتماعی هستیم»یاد می‌کند. هنگامی که آن زنگ به صدا در می‌آید بیماری در حال ظهور است.
دانشمندان دریافته‌اند که تنهایی و انزوای اجتماعی خطر مرگ و میر را حدود ۳۰ درصد افزایش می‌دهد. تنهایی باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی، زوال عقل و شرایط سلامت روان مانند افسردگی می‌شود. نتیجه مطالعه‌ای که اخیرا در نشریه Jama Surgery منتشر شده نشان می‌دهد که تنهایی پس از عمل افراد مسن می‌تواند اثرات منفی بر بهبودی آنها داشته باشد.
تنهایی و انزوای اجتماعی اکنون به عنوان مشکلات بهداشت عمومی جهانی در نظر گرفته می‌شوند و بسیاری از کارشناسان آن را یک اپیدمی قلمداد می‌کنند؛ اگرچه اندازه‌گیری دقیق آن دشوار است. نتیجه مقاله‌ای منتشر شده در سال ۲۰۲۱ میلادی توسط سازمان بهداشت جهانی نشان داد که بین ۲۰ تا ۳۴ درصد از سالمندان در چین، اروپا، آمریکای لاتین و ایالات متحده احساس تنهایی می‌کنند.
نتیجه مطالعه دیگری که اخیرا در مجله پزشکی بریتانیا منتشر شد نشان داد (علیرغم کمبود قابل توجه داده) که تنهایی براساس منطقه و گروه سنی متفاوت است. شیوع تنهایی برای نوجوانان از ۹.۲ درصد در جنوب شرقی آسیا تا ۱۴.۴ درصد در منطقه شرق مدیترانه متغیر بوده است. کمترین شیوع تنهایی به طور مداوم در کشورهای شمال اروپا (از ۳ درصد در بزرگسالان جوان تا ۵.۲ درصد در سالمندان) و بالاترین میزان در شرق اروپا (۷.۵ درصد در بزرگسالان جوان و بیش از ۲۱ درصد در سالمندان) مشاهده شد.
جدای از آمار، جامعه علمی موافق است که تنهایی (احساس نارضایتی ناشی از فراوانی تماس‌های اجتماعی) و انزوای اجتماعی (معیار عینی که تماس‌های واقعی اجتماعی را تعیین می‌کند) برای سلامتی افراد مضر است. در گزارش سازمان بهداشت جهانی درباره تبعات تنهایی آمده است: هم عمر افراد مسن را کوتاه می‌کند هم به سلامت جسمی و روانی آسیب می‌رساند و هم کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد».
نتیجه مطالعه صورت گرفته بر روی بیش از ۴۰۰۰ سالمند که نتیجه آن در نشریه Jama Surgery منتشر شد، نشان داد که بین بیمارانی را که پس از انجام جراحی اورژانسی احساس تنهایی می‌کردند با احتمال مرگ در ۳۰ روز پس از آن ارتباط وجود دارد. نتایج نشان می‌دهند که تنهایی ممکن است یک عامل اجتماعی تعیین‌کننده مهم در نتایج پس از عمل به ویژه برای جراحی غیرانتخابی باشد.
عدم همراهی می‌تواند فرد را بیمار کند و در نهایت حتی باعث مرگ افراد شود. نتیجه بررسی‌ای علمی در سال ۲۰۱۵ میلادی نشان داد که تنهایی، انزوای اجتماعی و زندگی به تنهایی خطر مرگ را به ترتیب ۲۶، ۲۹ و ۳۰ درصد افزایش می‌دهد.
اشتر روکر» رئیس انجمن سالمندان کاتالونیا می‌گوید: تنهایی دقیقا مانند یک بیماری برای فرد مرگبار است و تاثیر آبشاری در ایجاد بیماری‌های بیش‌تر دارد. من آن را به عنوان یک سندرم مربوط به دوره سالمندی ناشی از ضعف می‌بینم. تنهایی در میان سالمندان شیوع بالایی دارد و بر سلامت آنان تاثیر می‌گذارد.»
در افراد مسن، تنهایی با اتفاقاتی مانند سقوط جدی، بازنشستگی شغلی یا مرگ همسر آغاز می‌شود. روکر می‌گوید: "آنان خانه‌نشین می‌شوند و ضعف، وابستگی و ناتوانی‌شان در رانندگی یا ترک خانه نقطه عطفی در حرکت به سوی تنهایی است. مانند سگی که دُم خود را گاز می‌گیرد افزایش انزوای اجتماعی منجر به کاهش توانایی انجام کارهای روزانه توسط فرد می‌شود".
روابط اجتماعی ضعیف نیز با افزایش تقریبا ۳۰ درصدی با خطر مشکلات جدی قلبی عروقی یا سکته مرتبط است. نتیجه بررسی‌ای صورت گرفته بر روی متون علمی که در نشریه Public Health منتشر شده نشان داد که بزرگسالان دچار انزوای اجتماعی دو تا سه برابر بیش‌تر در معرض خطر مرگ پس از سکته قلبی قرار دارند در حالی که افرادی که روابط اجتماعی قوی تری دارند ۵۰ درصد شانس بیش تری برای زنده ماندن دارند.
«ماریا روزا فرناندز» رئیس بخش خطرات عروقی و توانبخشی قلبی - تنفسی انجمن قلب و عروق اسپانیا توضیح می‌دهد که متخصصان قلب به قدری از تاثیرات منفی تنهایی آگاه هستند که بلافاصله از بیمارانی که دچار مشکلات قلبی جدی مانند حمله قلبی شده‌اند در مورد حمایت روانی اجتماعی آنان می‌پرسند.
فرناندز می‌گوید: «این عاملی اساسی به نظر می‌رسد. بیماری که دچار یک حمله قلبی جدی شده است و به تنهایی زندگی می‌کند بیش‌تر احتمال دارد دوباره مشکلات مشابهی را تجربه کند. فرد بدون دریافت حمایت کافی از خانواده نیز بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به نارسایی قلبی قرار دارد».
از نظر سلامت روان شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند برخورداری از شبکه‌های اجتماعی وسیع و متنوع و روابط عاطفی با کیفیت می‌تواند از فرد در برابر افسردگی محافظت کند. به همین ترتیب، تنهایی و مشارکت اجتماعی پایین با خطر بالاتر زوال عقل و حتی مشکلات خواب مرتبط بود. هم چنین، تنهایی با عادات بد سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل مرتبط است. این رفتارهای مضر به نوبه خود با قرار گرفتن کمتر در معرض رفتارهای سالم یا توصیه‌های بهداشتی به دلیل کاهش تماس اجتماعی تشدید می‌شوند.
یک چرخه معیوب
کارشناسان اذعان می‌کنند که ما هنوز درک روشنی از چگونگی تاثیر تنهایی بر بیماری‌ها نداریم. با این وجود، برخی از متخصصان آن را یک چرخه پیوسته و معیوب توصیف می‌کنند. یک نظریه این است که تنهایی باعث ایجاد یک پاسخ عصبی غدد درون ریز می‌شود. نتیجه یک ارزیابی بریتانیایی که در مجله انجمن سلطنتی پزشکی منتشر شده نشان داد افرادی که احساس تنهایی می‌کنند یا از نظر اجتماعی منزوی هستند ممکن است فعالیت محور هیپوتالاموس –هیپوفیز - آدرنال، افزایش پاسخ به استرس مزمن، افزایش فشار خون و سطوح بالای کورتیزول خون را از خود نشان دهند. سطوح بالای این مکانیسم‌های فیزیولوژیکی با افزایش خطر بیماری قلبی عروقی و مرگ مرتبط هستند.
فرناندز می‌گوید همه چیز منطقی به نظر می‌رسد. محور هیپوتالاموس – هیپوفیز - آدرنال در شرایط استرس زا فعال می‌شود و تنهایی باعث استرس می‌شود. با این وجود، او به تاثیر قابل توجه سبک زندگی یک فرد نیز اشاره می‌کند. همه عوامل اجتماعی و روانی بر سلامت قلب و عروق تاثیر دارند. علت دقیق آن مشخص نیست، اما تمام سبک‌های زندگی یکسان نیستند. فردی که به عنوان یک زوج یا در یک خانواده زندگی می‌کند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی کم تری دارد. انسان‌ها به گونه‌ای ساخته شده‌اند که به صورت گروهی و در جمع دیگران زندگی کنند.
از منظر روانشناختی این مطالعه بریتانیایی اشاره می‌کند که تنهایی با نرخ بالاتر افسردگی و خودکشی و هم چنین رفتارها و عادات مرتبط به هم ارتباط دارد که منجر به سلامت قلبی عروقی ضعیف‌تر می‌شود. رفتارهای مضر مرتبط با مرگ و میر بیش‌تر در افرادی که تنها یا منزوی هستند شایع‌تر است. احتمال سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و انتخاب‌های غذایی ضعیف بیش‌تر است. چنین افرادی کمتر برای ورزش منظم از خانه خارج می‌شوند. فقدان همراهی هم چنین با زوال شناختی مرتبط است که می‌تواند بر عوامل خطر اجتماعی و رفتاری تاثیر بگذارد. برای مثال، با تاثیر بر پایبندی به دارو، فعالیت بدنی و توانایی جست‌وجوی کمک خود را نشان می‌دهد. این به معنای تکرار چرخه معیوب است.
«ترزا مورنو» هماهنگ‌کننده گروه مطالعات عصبی سالمندان انجمن عصب شناسی اسپانیا می‌گوید که تنهایی باعث زوال عقل نمی‌شود، اما علائم آن را تسریع و تشدید می‌کند.
او می‌افزاید: مواردی وجود دارد که علائم را قابل توجه‌تر می‌سازد و انزوای اجتماعی و افسردگی پیشرفت زوال عقل را افزایش می‌دهد. هر چه بیش‌تر از مغز خود استفاده کنید کمتر متوجه علائم می‌شوید. دور هم بودن با افراد و داشتن یک زندگی اجتماعی علائم را کاهش می‌دهد. هر چه بیش‌تر بتوانیم این علائم را به تعویق بیندازیم بهتر است». مورنو می‌افزاید شرایط عصبی فرد با تنهایی بدتر می‌شود.
علاوه بر این، افراد منزوی از نظر اجتماعی کمتر به خدمات بهداشتی اورژانس مراجعه کرده و درخواست کمک می‌کنند. روکر می‌گوید: آن چه ما می‌بینیم نوک کوه یخ است. بسیاری اوقات این افراد به قدری منزوی هستند که سراغ ما نمی‌آیند بلکه ما باید به دنبال آنان برویم».
جوانان نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند
علیرغم آن که افراد مسن معمولاً تنهایی و انزوای اجتماعی بیش‌تری را تجربه می‌کنند جوانان نیز از این امر مستثنا نیستند. چندین مطالعه ارتباط بین تنهایی در جوانان و افزایش مصرف دخانیات را شناسایی کرده‌اند. نوجوانانی که از نظر اجتماعی منزوی شده‌اند بیش‌تر سیگار مصرف می‌کنند عادتی که باعث مشکلات جدی برای سلامتی فرد می‌شود.
کارشناسان می‌گویند تمرکز بیش‌تر روی تنهایی و درمان‌هایی برای پرداختن به اثرات آن بر سلامتی ضروری به نظر می‌رسد. هیچ قرص یا معجونی برای درمان تنهایی وجود ندارد، اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند آسیب‌های ناشی از آن را به حداقل برساند. روکر از تجویز اجتماعی حمایت می‌کند که شامل توصیه به فرد برای فعالیت در یک محیط اجتماعی است.
او می‌گوید: «این یک مشکل پیچیده است که نیاز به هماهنگی خوب بین رشته‌های مختلف دارد. در سطح جامعه ما باید راهبردهای داوطلبانه و بین نسلی را با مشارکت سالمندان ترویج کنیم. ما هم چنین به سیاست‌هایی برای مبارزه با پیامدهای منفی پیری و رسیدگی به شکاف دیجیتالی نیاز داریم.»
تبادل نظر